welcome2work - checklist inclusief ondernemen - icoon van afgevinkt lijstje

CHECKLIST
INCLUSIEF ONDERNEMEN

Moeite met door de bomen het bos nog te zien? Hier is een handige checklist.

  • Schrijf neer hoe je bedrijf nu omgaat met het idee van inclusie
  • Formuleer zo helder mogelijk de motieven om inclusief te willen werken, eventueel met externe hulp. Voor succesvolle inclusie moet er een draagvlak in de hele onderneming zijn.
  • Praat vooraf (maar ook later vanuit de praktijk) geregeld met andere inclusieve ondernemers, om ideeën, ervaringen en verzuchtingen uit te wisselen.
  • Check of de bedrijfstop overtuigd is en trek de twijfelaars mee in het verhaal.
  • Draag het idee van ‘werkbaar werk’ en inclusie uit in alle geledingen van de organisatie.
  • Uit de praktijk blijkt dat een team beter functioneert als het divers en inclusief is, maar dat dat zeker in het begin ook spanningen, onbegrip en wantrouwen kan veroorzaken. Het is dan ook belangrijk die hindernissen op voorhand te tackelen.
  • Ga na of er op de werkvloer voldoende tijd, ruimte en bereidheid zal zijn om de nieuwe medewerker te begeleiden.
  • Overleg open en duidelijk met alle niveaus binnen de onderneming.

Opgelet: inclusief ondernemen betekent onvermijdelijk een noodzakelijke wijziging in de bedrijfscultuur. Wees daarop voorbereid en schakel indien gewenst een veranderingscoach in.

welcome2work - checklist inclusief ondernemen - verandering bedrijfscultuur - foto van lachende oudere dame
welcome2work - checklist inclusief ondernemen - wie kan helpen
WIE KAN HELPEN
  • Intern: HR, bedrijfspsycholoog, arbeidsarts.
  • Een jobcoach van VDAB, GTB of Sterpunt Inclusief Ondernemen ondersteunt zowel de onderneming, de werkgever als de werknemer. De begeleiding is gratis.
  • UNIA (gelijke-kansencentrum): zij begeleiden werkgevers naar een inclusieve werkvloer.
  • Betrek op tijd alle betrokkenen bij het aanwervingsproces!
De vacature
  • Stel de vacature open voor iedereen, niet expliciet voor mensen met een arbeidshandicap. Vacatures uitsluitend voor of met voorkeur gericht op één doelgroep zijn in ons land verboden wegens discriminerend.
  • Vermeld eventueel een clausule, zoals ‘ook mensen met een functiebeperking zijn welkom om te solliciteren’.
Kanalen:
heb je alle beschikbare kanalen overwogen en zo nodig gebruikt?
  • Eigen website
  • Connecties
  • Sociale media
  • VDAB
  • Vacaturesites
  • Organisaties die zich specifiek richten op mensen met een arbeidsbeperking, zoals
  • Sociale economie – Maatwerkbedrijven
  • GTB
  • Sterpunt Inclusief Ondernemen – GOB’s – Werkplekarchitecten
  • Jobcoaches
  • Psychologische revalidatiecentra
  • Scholen voor bijzonder onderwijs (laatstejaarsleerlingen / schoolstages)
Selectie en interview
  • Focus op de mogelijkheden en competenties van een kandidaat, niet op de eventuele hinder van een beperking. Zo bestrijd je vooroordelen.
  • Beoordeel tijdens een sollicitatiegesprek de kandidaat net als alle anderen: peil naar talenten, competenties, mogelijkheden. Zo krijgt iedereen eerlijke selectiekansen, ongeacht zijn beperking.
  • Betrek de teamverantwoordelijke en bespreek de meerwaarde van de kandidaat voor het team.
  • Check tijdens het sollicitatiegesprek alvast in hoeverre de inhoud van de job en/of de werkplek moeten worden aangepast.

Succestip: Selecteer ook kandidaten met een beperking, behalve op talenten en competenties, op de mate waarin ze aansluiten bij de waarden en de bedrijfscultuur van de onderneming. De praktijk leert dat dat zorgt voor een betere ‘match’ en dus een duurzamere aanwerving.

welcome2work - checklist inclusief ondernemen - succestip - foto van jong meisje met downsyndroom en plantje in haar handen, ze heeft een stralende glimlach
  • Beoordeel competenties op dezelfde manier als die van de andere kandidaten/medewerkers
  • Overleg met de adviserende arts (ziekenfonds/RIZIV) of een gedeeltelijke tewerkstelling of werkhervatting de beste oplossing is om te starten.
  • Zoek uit welke vormen van werkplekleren (financieel) aantrekkelijk zijn als opstap naar een effectieve aanwerving van de nieuwe collega.
  • IBO en IBO-plus (VDAB komt tussen als het bedrijf voor een opleiding zorgt),
  • BIS-stage (je betaalt alleen een vergoeding voor opleiding op de werkvloer).
  • Is een praktijkgerichte opleiding voor werkzoekenden (vanuit VDAB) hier een optie? Die is kosteloos voor werkgevers.
  • Of een werk- en schoolstage?
welcome2work - checklist inclusief ondernemen - wie kan helpen - pijl felblauw met icoon helpende handen
WIE KAN HELPEN
  • Bemiddelingsorganen als VDAB, GTB
  • Alle kanalen voor sociale economie
  • Werkplekarchitecten
  • Scholen voor bijzonder onderwijs (als een schoolstage een eerste stap kan zijn)
  • Check of je recht hebt op financiële ondersteuning. Bijvoorbeeld om de werkplaats aan te passen aan de noden van je nieuwe medewerker, doelgroepvermindering, …
  • Heb je nood aan administratieve ondersteuning? Check wat je sociaal secretariaat kan betekenen of een jobcoach.
  • Kom je voldoende gewapend op het actieveld of kan je ook inhoudelijke ondersteuning best gebruiken?
welcome2work - checklist inclusief ondernemen - wie kan helpen - pijl felblauw met icoon helpende handen
WIE KAN HELPEN
  • VDAB (verwijst door naar andere organisaties indien opportuun)
  • Vlaamse Gemeenschap (bv. voor Vlaamse Ondersteuningspremie, doelgroepvermindering)
  • GTB
  • GOB
welcome2work - checklist inclusief ondernemen - aanpassingen op de werkvloer - foto van man in rolstoel

Vaak zijn bij de aanwerving van een kandidaat met een arbeidsbeperking aanpassingen op de werkvloer en/of in het takenpakket nodig.

  • Bespreek de wensen en noden van de nieuwe medewerker en de mogelijkheden van je organisatie.
  • Neem zo nodig al eens samen een kijkje op de werkplek
  • Ga na of volgende aanpassingen aan de jobinhoud zinvol zijn bij jouw concrete aanwerving:
  • Jobcrafting: het takenpakket van medewerkers kneden en vormen tot iedereen gelukkig is in zijn job.
  • Jobcarving: een takenpakket afstemmen op de noden van één specifieke medewerker, tot een geschikt en haalbaar pakket.
  • Inclusief jobdesign: intern op zoek gaan naar bijvoorbeeld eenvoudige taken die blijven liggen of belastend zijn voor de rest van de werknemers (bv. papier en karton opruimen, de parking onderhouden…). De taken kunnen worden gebundeld tot een pakket dat geschikt en haalbaar is voor iemand met minder arbeidskansen.
    Extra voordeel: door hogeropgeleiden op deze manier te ontlasten, vermindert bij hen de stress en het risico op burn-out.
  • Bespreek de voorstellen met de teamleader en collega’s. Hoe kijken zij ertegen aan? Hebben zij concrete ideeën, voorstellen?
  • Pas de fysieke aanpassingen en de aanpassingen in de functie toe, op maat van de nieuwe collega, het team en je organisatie.
welcome2work - checklist inclusief ondernemen - wie kan helpen
WIE KAN HELPEN
  • VDAB (voor financiële tegemoetkomingen bij mensen met een erkende handicap en/of doorverwijzen naar andere organisaties indien opportuun)
  • Vlaamse Gemeenschap (bv. voor Vlaamse Ondersteuningspremie, doelgroepvermindering)
  • GTB
  • GOB
  • Stel een helder onthaalbeleid voor het bedrijf op. Zo wordt de nieuwe medewerker snel en efficiënt wegwijs gemaakt en verwelkomd.
  • Bespreek met de leidinggevende zijn cruciale rol in het integratieproces: vooral iemand die coachend leidinggeeft, is een meerwaarde voor elke nieuwkomer op de werkvloer.
  • Geef je medewerkers inspraak in de aanpak van de integratie van een nieuwkomer.
  • Maak vooraf al duidelijke afspraken op de werkvloer.
  • Selecteer een mentor. Die is essentieel, zeker bij werkplekleren. Hij geeft niet alleen kennis en technische vaardigheden door, maar speelt ook een sociale rol, motiveert, inspireert en is ook bepalend voor de groepsdynamiek. Ervaren werknemers kunnen worden opgeleid tot mentor.
  • Duid eventueel een buddy aan (of ga na wie deze rol wil opnemen) om de nieuwe collega wegwijs te maken in de organisatie en als contactpersoon te fungeren bij dringende vragen.

Tip: Ben je een kleinere onderneming? Dan kan een (wat informelere) peter of meter de rol van de formele mentor vervangen.

welcome2work - checklist inclusief ondernemen - kleine onderneming
  • Voorzie, indien nodig, ook individuele ondersteuning van de nieuwe collega via een externe jobcoach
  • Vergeet de collega’s niet. De veranderingen als gevolg van de aanwerving van een persoon met een arbeidshandicap kunnen voor de collega’s aangrijpend zijn of zo aanvoelen. Ook hier kan een externe jobcoach helpen.
welcome2work - checklist inclusief ondernemen - wie kan helpen
WIE KAN HELPEN
  • Een jobcoach van GTB of de Werkplekarchitecten
  • VDAB (gerichte doorverwijzing naar andere, gespecialiseerde organisaties)
  • Geef medewerkers met een arbeidsbeperking gelijke kansen om hun talenten en competenties verder te ontwikkelen. Dat vergt dagelijkse aandacht voor wat iemand kan (en niet kan) en de gedrevenheid om ze vooruit te stuwen. Zo wordt hun potentieel geleidelijk aan ten volle benut en blijft hun job zinvol.
  • Geef de medewerker de kans om bij te scholen indien nuttig of nodig. De jobcoach kan hier een sturende rol in spelen.
  • Lijst verwachtingen op, maar houd het realistisch.
  • Houd regelmatig een evaluatiegesprek
Checklist voor een geslaagde aanwerving/integratie?
  • Ga na of de nieuwe medewerker zich welkom voelt en voldoening haalt uit het werk.
  • Check of de organisatie en werkplek zijn aangepast en voldoende begeleiding is voorzien.
  • Controleer of een eventuele lagere productiviteit gecompenseerd wordt door bv. financiële steun.
  • Informeer of het klikt tussen de nieuwkomer en zijn leidinggevende en collega’s.
Is het niet gelukt?

Dan is afscheid nemen niet altijd onvermijdelijk.

  • Organiseer een ‘warme overdracht’ in samenwerking met GTB
welcome2work - checklist inclusief ondernemen - niet gelukt
welcome2work - checklist inclusief ondernemen - exitgesprek

Is afscheid nemen de enige optie?

  • Hou het exitgesprek positief en vraag concreet naar wat er volgens de werknemer niet lukte en waarom. Misschien leer je nog iets voor het bedrijf.
  • Ga na of je een gewaarborgd loon moet betalen. Bij een instap met gedeeltelijke tewerkstelling (met toestemming van de arts) hoef je bij de uitstap geen gewaarborgd loon te betalen; de medewerker gaat dan terug naar zijn vorige statuut en uitkering.